BrabantStad debatteert over de ethische kant van Big Data

Data is meer dan een technische kwestie, het gaat over gemeenschappelijke waarden, over eigenaarschap, over de balans tussen veiligheid en privacy, over ‘checks and balances’ en publieke verantwoordelijkheid. Die conclusie trokken de bestuurders van BrabantStad tijdens een plenaire sessie over data en ethiek.

Nadat wethouder Jan Hoskam van datastad ’s-Hertogenbosch en voorzitter van de summit ‘Digitale Stad’ de plenaire sessie aftrapte met zijn persoonlijke ervaringen met persoonsherkenning te China was het woord aan Melanie Peters van het Rathenau Instituut. Zij deed de afgelopen jaren veel onderzoek naar de maatschappelijke, economische en ethische effecten van digitalisering. Peters benadrukt dat de dilemma’s die ontstaan in de datasamenleving van alledag zijn en dus niet nieuw. Maar dat ze wel opnieuw besproken moeten worden en dat nagedacht moet worden over vragen als bij wie komen de lasten en de lusten van datagebruik?

Haar observatie is dat is in Nederland een afwachtende houding is ontstaan terwijl juist overheden de publieke waarden van datagebruik moeten definiëren. Een recent artikel in de Volkskrant laat bijvoorbeeld zien hoe ver techbedrijven als Google gaan in het bemachtigen van publieke data om in de toekomst nieuwe inkomsten te kunnen genereren. Peters roept overheden dan ook op om zeggenschap te houden over publieke data zodat voorkomen wordt dat commerciële partijen eigenaar worden van deze publieke data en daarmee sturing krijgen in het publieke domein.

Ook Marcel Thaens, Chief Information Officer van de provincie Brabant, benadrukte dat het een zoektocht is hoe data ingezet kan worden. Data levert winst op bij maatschappelijke opgaven maar we mogen niet naïef zijn over de ethische kant. Als voorbeeld noemde hij bijvoorbeeld de beïnvloeding van de Engelse kiezers tijdens de Brexit-campagne (zie de documentaire Brexit: The Uncivil War) wat laat zien hoe digitalisering ook het politieke proces raakt.

De technologie vraag ons om regelgeving en wetten opnieuw te bezien.
Burgemeester Mikkers van ’s-Hertogenbosch: “Naast alle kansen van data wetenschap, moeten wij er ook verantwoord mee omgaan”. Hij noemt als voorbeeld de Olympische Spelen waarbij uit het oogpunt van de veiligheid gewerkt wordt met gezichtsherkenning. Peters vindt dat een goed voorbeeld van waar publieke waarden kunnen werken: zo vernietigt de Arena na elke voetbalwedstrijd de verzamelde data.

Gedeputeerde Christophe van der Maat geeft aan dat de BrabantStad-partners met bijvoorbeeld de datavisie van de provincie in de hand de datakloof moeten overbruggen. Onze publieke diensten en onze mensen moeten de taal van data leren spreken. Als we voorop willen lopen in data moeten we óók voorop lopen in het publieke debat over hoe we data verantwoord inzetten voor maatschappelijke opgaven.